Deze week kwam ik tijdens een fietstochtje op de Ginkelse heide. Ik had gehoord dat de heide dit jaar eerder in bloei stond dan gebruikelijk. Vol verwachting hoopte ik prachtige heidevelden te kunnen fotograferen, maar tot mijn teleurstelling was er nauwelijks heide te bekennen.

Onze heide is landelijk vooral bekend door de dropping van geallieerde militairen tijdens operatie Market Garden in 1944. In september, precies 80 jaar later, zal dit weer herdacht worden met de Airborne luchtlanding en herdenking op de Ginkelse Heide.

Over twee weken hebben we ook de jaarlijkse Heideweek weer. De heide die gebruikt wordt voor de versieringen komt echter al jaren van buitenaf. Op de Ginkelse heide bloeien nog slechts enkele heidepollen en van een echt heidegebied is nauwelijks sprake. 

De Edese heidevelden hebben de beschermde status als Natura 2000-gebied, maar door de neerslag van stikstof is de heideplant als dominante vegetatie verdrongen. Op de foto van afgelopen week is zelfs geen bloeiende heide meer te herkennen. En daarvan kunnen we het heidehaantje niet echt de schuld geven.

De heide transformeert zich al jaren naar een ruig graslandschap. Het beheer van het Ministerie van Defensie is gericht op de functie als militair oefenterrein en in veel mindere mate op natuur. Er worden wel twee schaapskuddes ingezet om vergrassing tegen te gaan, maar die voorkomen de effecten van (intensieve) veehouderij en verkeer niet.

Het gecontroleerd afbranden van de heide, zoals dat eerder wel gebeurde, is met de kennis van nu geen optie meer. Het geeft pioniersplanten en heide wel ruimte, maar daarbij komt zoveel CO² vrij, dat dit schadelijk is voor het klimaat. Ook dood je daarmee zandhagedissen en andere dieren die op en in onze heide leven. 

Langer geleden werd er kavel voor kavel geplagd, wat leidde tot de verjonging van de heide. Door de onnatuurlijk verrijkte bovenlaag te verwijderen, werd de bodem verschraald. Dat bood jonge heideplanten de kans om zich te ontwikkelen en opnieuw een prominente plaats in te nemen.

De huidige bovenlaag bevat zoveel voedingsstoffen dat het geschikt zou zijn voor compostering, maar dat is waarschijnlijk (nog) niet rendabel te krijgen. Bovendien zullen bestuurders misschien bezwaarprocedures van niet goed geïnformeerde burgers vrezen.

Wij branden de heide dus niet meer, maar ondertussen importeren we voor de potgrond van onze perk- en potplantjes turf uit de hoogveengebieden van Oost-Europa. Nu ontstaat daar flinke klimaatschade vanwege de enorme CO²-uitstoot die vrijkomt tijdens de winning van deze turf.

Het ouderwets plaggen van onze heide zou een win-win situatie kunnen opleveren. Een goed beheer van de natuur zou - misschien met een beetje subsidie voor ons Natura-2000 gebied - weer bloeiende heide kunnen opleveren en gedeeltelijk de verwoesting van hoogveengebieden elders kunnen voorkomen.

Ik hoop oprecht, dat Ede ooit weer op de kaart gezet wordt als plaats die mede bekend is vanwege de prachtige heidevelden. Dat is volgens mij het enige historisch juiste decor voor de Airborne luchtlandingen en rechtvaardigt het ook in de toekomst dat we hier de Heideweek vieren.