Soms krijg je een vraag, die je zelfs na het gegeven antwoord aan het denken zet. Dat gebeurde een aantal weken geleden. De vraag was: Welk Nederlandse woord gebruikte Obama in een speech, dat zich niet liet vertalen naar het Engels? Ik moest even zoeken, maar gelukkig kon ik het antwoord redelijk snel vinden.

Barack Obama vond het volgens zijn eigen zeggen “truly gezellig” in Nederland. Dat zei hij in een speech in maart 2014. Dat woord “gezellig” werd gezocht door een van onze Amerikaanse vrienden. Ik had me eerlijk gezegd nooit afgevraagd hoe je gezellig naar een andere taal kunt omzetten.

Toch schijnt het redelijk uniek te zijn. Nederlandse gezelligheid. Bij het vertalen naar Duits of Frans vind ik “angenehm” of “agréable”. In beide gevallen kom je dus niet veel verder dan “aangenaam”. Dat dekt de lading niet. Als ik naar het Engels moet vertalen kom ik niet verder dan “cosy”. Knus dus.

Gezelligheid is meer dan deze simpele vertalingen. Ook als je wilt uitdrukken dat iemand gezellig is. Als je er over gaat nadenken kom je tot een samenspel van allerlei Engelse bewoordingen. Social (sociaal), convivial (soepel in de omgang) of pleasant (plezierig).

In mijn antwoord aan onze vriend in Wake Forest kwam ik niet veel verder dan de volgende korte omschrijving van gezelligheid: “Een prettige sfeer, waarin je je aangenaam en welkom voelt.” Nog steeds beperkt, maar volgens onze Amerikaanse vriend omschreef dit het familiegevoel, waarover hij in de speech of de trouwerij van zijn zoon wilde uitweiden.

In de herfst en winter kan ik me letterlijk warmen aan de sfeer in huis. Ik vind het simpelweg fijn als vanavond de gedimde lamp een warm schijnsel over onze tafel spreidt. 

Gezelligheid kent geen tijd. Wanneer het gezellig is, is het niet erg als de avond wat langer duurt. We zitten langer aan de eettafel voor het avondeten. We spelen daarna in alle rust een of meer spelletjes Catan. Het staat al klaar. Het mag gerust wat later worden. Gezellig.